İran Hakkında - Gezerken öğrendiklerim (Ekim 2017)
1- İran'da kızlar ve erkekler lise sona kadar ayrı okullarda okuyorlar. Bu okulların dışında süslü resimler veya yazılar oluyor bu şekilde az çok hangi okul çocuklar için hangi okul lise için veya hangi okul teknik okul anlayabiliyorsunuz. Kızlar ve erkekler bir arada ancak üniversite'de iken okuyabiliyorlar.
2- İran'da Kızların erkekler ile flörtleşmesi veya arkadaşlık kurması kanunen yasak. Bu yüzdende eğer ki iran'da iken bir kız ile tanışmak veya yakınlaşmak isterseniz ters tepki alabilirsiniz. Ahlak polisleri parklarda veya caddelerde gezip diledikleri çifte ilişkilerini sorma hakkına sahipler.
3- İran'da bir kadın/genç kız işyerinde çalışacak ise siyah ve kurallara uygun bir hicap giymek zorundadır. Genelde tüm şehirlerde bu kural uygulanır ve tüm kadın çalışanlar neredeyse tüm vücudu ve başın çoğunu kapatan siyah bir hicap giyerler. İşyerlerinde ortak wifi kullanımı yasaktır
4- İran'da vip ve normal olmak üzere 2 tip şehirlerarası otobüs vardır. Normal otobüsler 40 kişilik olur. Vip otobüsler ise 25 kişilik olup genel %70 oranında daha pahalıdırlar. Bazı Vipler yoldan yolcu alırken bazıları hiç yolcu almaz. Yoldan yolcu alan vipler çok durabilir ve yavaş gidebilirler. Genelde gece otobüsleri daha az durur ve daha hızlı giderler.
5- İran'da öğlen 2-4 arası genelde tatildir. Dükkanların %90 nı kapalıdır ancak restoranlar açık olabilir. Genelde insanlar 2 den önce yiyeceklerini restorandan paket yaptırarak alırlar ve dışarı da açık alanda yemeği tercih ederler.
6- İran'da cuma günleri tatildir. Cumartesi haftanın ilk günüdür. Çarşıyı gezmek için en iyi zaman dilimi 10:00-14:00 arasıdır. Özellikle cuma günler parklar full dolu olur ama hafta içi aynı yerler boştur.
7- İran'da evlilik gerçekten de çok zordur. Genelde görücü usulü evlilik daha yaygındır.
8- Erkekler 21 ay askerlik yapmak zorundadırlar. Devlet okulunda veya üniversitesinde öğretmen olmaya hak kazananlar askerlikten muaftırlar. Aile büyüklerinden herhangi bir tanesi şehit düşmüşse tüm çocuklar askerlikten muaf olurlar. Askerlik yapmadan devlet erkeklere pasaport vermez. Ancak okumak maksatlı yurtdışına çıkış izni verilir bunun içinde genelde 45 bin TL civarı bir parayı devlet bankasına yatırmanız gerekir. Bu para ülkenize dönünceye kadar bankada bloke olur ve ancak geri dönerseniz paranızı geri alabilirsiniz.
9- Kadınlar 18 yaşından sonra pasaport alabilirler ve herhangi bir kısıtlama olmadan yurtdışına gidebilirler. Ama gene de bazı durumlarda aile izni gerekebilir veya kadın evli ise kocasından izin kağıdı alması gerekebilir. Kadınlar erkeklere göre yurtdışına çıkışta daha özgürdürler ancak ülke içinde diğer bir çok alanda saçma sapan kısıtlamalara maruz kalabilmektedirler.
10- Kadınlar bisiklet, araba ve herhangi bir başka araç kullanabilirler. Bir ara devlet bisikleti yasaklamayı istese de bu yönde büyük tepkiler aldığından geri adım atmıştır. Kadınlar şehirlerarası veya ülkelerarası yalnız başlarına seyahat edebilirler. Kadınların sokakta/ev dışında gezerken başlarının üst kısmını örtmeleri zorunludur. Ayrıca dışarı da iken ayak veya kol bileğinden yukarısının gözükmesi de yasaktır. Makyaj yapmaları veya süslü giysiler giymeleri serbesttir. İsterlerse geç saatte bile eve gelebilirler.
11- İran'da resmi karşılaşmalarda veya sokakta veya megafon ile farsça dili dışında başka bir dilde yayın yapmak yasaktır. Ayrıca başka bir ülkenin bayrağını balkonunuza, duvarınıza, dükkanınıza veya herhangi başka bir yere asmanızda yasaktır. İran vatandaşı olmasanız bile çantanızın arkasında kendi ülkenize ait bir bayrak polis tarafından uyarılmanıza sebep olabilir.
12- İran'a gitmeden evvel "Taarruf" nedir bunu bilmenizde fayda var. İnsanlar sizleri evlerine davet ediyorlarsa bu nezaketen yapılan bir davranıştır ve bir sefer davet ederlerse buna Taarruf denir. Aslında buradaki amaç karşı tarafa nezaket göstermektir yani gerçekten de gelin evime demek olmayabilir. Eğer ki karşı taraf çok ısrarcı oluyorsa o zaman bu taarruf değildir.
13- İran'daki pirinç bizden farklıdır ve genelde pirinç ana yemektir. Pirinç çok yenir. Mesela biz öğünde 1 avuç yerken onlar 4-5 avuç pirinç tüketebilirler. Yemek sıralamaları bizden farklıdır. Önden meyve gelir sonra tatlı gelir sonra yemek yenir ve arada bol bol çay içerseniz. Eğer ki çok yemek yemeyi sevmiyorsanız bunu önceden belirtmeniz fayda var zira az yerseniz yemekleri sevmediğinizi düşünürler ve üzülürler.
14- İran'da çok zengin insanlar olduğu gibi çok fakir insanlarda vardır. Ama halk genelde orta gelire sahiptir. Aç insan yoktur. Açlıktan ölende yoktur. İran halkı yardımseverdir. Yolda kalmak, aç kalmak veya susuz kalmak mümkün değildir. Mutlaka size yardımcı olan birileri olacaktır. İran halkı çok misafirperverdir ve misafiri çok severler. Özellikle de farklı bir ülkeden geliyorsanız bu onlar için çok daha önemlidir. Bu yüzden de bir eve ısrarlı bir şekilde davet ediliyorsanız ve vaktiniz varsa, kabul ederseniz onları çok mutlu edersiniz. Aç olmasanız bile birkaç meyve yemek ve çay içmek dahi yeterli olacaktır.
15- Bazı şehirler veya bölgelerin insanı diğer bölgelere göre daha sıcakkanlı veya arkadaş canlısı olabilirler. Rasht bölgesinin insanı çok sıcakkanlı ve arkadaş canlısıdırlar. Özellikle iran'nın kuzeyinde kalan Astara ile Gorgan arasındaki kuzey insanları benim tecrübelerime göre iran'ın en sıcakkanlı insanlarına sahiptirler. Bu yüzden de mutlaka kuzey (Şomal) #iran 'ı da geziniz.
2- İran'da Kızların erkekler ile flörtleşmesi veya arkadaşlık kurması kanunen yasak. Bu yüzdende eğer ki iran'da iken bir kız ile tanışmak veya yakınlaşmak isterseniz ters tepki alabilirsiniz. Ahlak polisleri parklarda veya caddelerde gezip diledikleri çifte ilişkilerini sorma hakkına sahipler.
3- İran'da bir kadın/genç kız işyerinde çalışacak ise siyah ve kurallara uygun bir hicap giymek zorundadır. Genelde tüm şehirlerde bu kural uygulanır ve tüm kadın çalışanlar neredeyse tüm vücudu ve başın çoğunu kapatan siyah bir hicap giyerler. İşyerlerinde ortak wifi kullanımı yasaktır
4- İran'da vip ve normal olmak üzere 2 tip şehirlerarası otobüs vardır. Normal otobüsler 40 kişilik olur. Vip otobüsler ise 25 kişilik olup genel %70 oranında daha pahalıdırlar. Bazı Vipler yoldan yolcu alırken bazıları hiç yolcu almaz. Yoldan yolcu alan vipler çok durabilir ve yavaş gidebilirler. Genelde gece otobüsleri daha az durur ve daha hızlı giderler.
5- İran'da öğlen 2-4 arası genelde tatildir. Dükkanların %90 nı kapalıdır ancak restoranlar açık olabilir. Genelde insanlar 2 den önce yiyeceklerini restorandan paket yaptırarak alırlar ve dışarı da açık alanda yemeği tercih ederler.
6- İran'da cuma günleri tatildir. Cumartesi haftanın ilk günüdür. Çarşıyı gezmek için en iyi zaman dilimi 10:00-14:00 arasıdır. Özellikle cuma günler parklar full dolu olur ama hafta içi aynı yerler boştur.
7- İran'da evlilik gerçekten de çok zordur. Genelde görücü usulü evlilik daha yaygındır.
8- Erkekler 21 ay askerlik yapmak zorundadırlar. Devlet okulunda veya üniversitesinde öğretmen olmaya hak kazananlar askerlikten muaftırlar. Aile büyüklerinden herhangi bir tanesi şehit düşmüşse tüm çocuklar askerlikten muaf olurlar. Askerlik yapmadan devlet erkeklere pasaport vermez. Ancak okumak maksatlı yurtdışına çıkış izni verilir bunun içinde genelde 45 bin TL civarı bir parayı devlet bankasına yatırmanız gerekir. Bu para ülkenize dönünceye kadar bankada bloke olur ve ancak geri dönerseniz paranızı geri alabilirsiniz.
9- Kadınlar 18 yaşından sonra pasaport alabilirler ve herhangi bir kısıtlama olmadan yurtdışına gidebilirler. Ama gene de bazı durumlarda aile izni gerekebilir veya kadın evli ise kocasından izin kağıdı alması gerekebilir. Kadınlar erkeklere göre yurtdışına çıkışta daha özgürdürler ancak ülke içinde diğer bir çok alanda saçma sapan kısıtlamalara maruz kalabilmektedirler.
10- Kadınlar bisiklet, araba ve herhangi bir başka araç kullanabilirler. Bir ara devlet bisikleti yasaklamayı istese de bu yönde büyük tepkiler aldığından geri adım atmıştır. Kadınlar şehirlerarası veya ülkelerarası yalnız başlarına seyahat edebilirler. Kadınların sokakta/ev dışında gezerken başlarının üst kısmını örtmeleri zorunludur. Ayrıca dışarı da iken ayak veya kol bileğinden yukarısının gözükmesi de yasaktır. Makyaj yapmaları veya süslü giysiler giymeleri serbesttir. İsterlerse geç saatte bile eve gelebilirler.
11- İran'da resmi karşılaşmalarda veya sokakta veya megafon ile farsça dili dışında başka bir dilde yayın yapmak yasaktır. Ayrıca başka bir ülkenin bayrağını balkonunuza, duvarınıza, dükkanınıza veya herhangi başka bir yere asmanızda yasaktır. İran vatandaşı olmasanız bile çantanızın arkasında kendi ülkenize ait bir bayrak polis tarafından uyarılmanıza sebep olabilir.
12- İran'a gitmeden evvel "Taarruf" nedir bunu bilmenizde fayda var. İnsanlar sizleri evlerine davet ediyorlarsa bu nezaketen yapılan bir davranıştır ve bir sefer davet ederlerse buna Taarruf denir. Aslında buradaki amaç karşı tarafa nezaket göstermektir yani gerçekten de gelin evime demek olmayabilir. Eğer ki karşı taraf çok ısrarcı oluyorsa o zaman bu taarruf değildir.
13- İran'daki pirinç bizden farklıdır ve genelde pirinç ana yemektir. Pirinç çok yenir. Mesela biz öğünde 1 avuç yerken onlar 4-5 avuç pirinç tüketebilirler. Yemek sıralamaları bizden farklıdır. Önden meyve gelir sonra tatlı gelir sonra yemek yenir ve arada bol bol çay içerseniz. Eğer ki çok yemek yemeyi sevmiyorsanız bunu önceden belirtmeniz fayda var zira az yerseniz yemekleri sevmediğinizi düşünürler ve üzülürler.
14- İran'da çok zengin insanlar olduğu gibi çok fakir insanlarda vardır. Ama halk genelde orta gelire sahiptir. Aç insan yoktur. Açlıktan ölende yoktur. İran halkı yardımseverdir. Yolda kalmak, aç kalmak veya susuz kalmak mümkün değildir. Mutlaka size yardımcı olan birileri olacaktır. İran halkı çok misafirperverdir ve misafiri çok severler. Özellikle de farklı bir ülkeden geliyorsanız bu onlar için çok daha önemlidir. Bu yüzden de bir eve ısrarlı bir şekilde davet ediliyorsanız ve vaktiniz varsa, kabul ederseniz onları çok mutlu edersiniz. Aç olmasanız bile birkaç meyve yemek ve çay içmek dahi yeterli olacaktır.
15- Bazı şehirler veya bölgelerin insanı diğer bölgelere göre daha sıcakkanlı veya arkadaş canlısı olabilirler. Rasht bölgesinin insanı çok sıcakkanlı ve arkadaş canlısıdırlar. Özellikle iran'nın kuzeyinde kalan Astara ile Gorgan arasındaki kuzey insanları benim tecrübelerime göre iran'ın en sıcakkanlı insanlarına sahiptirler. Bu yüzden de mutlaka kuzey (Şomal) #iran 'ı da geziniz.
Yazan : Alper Semerci
Ek not 1: Bu maddelerin bir kısmını Tahran hariç gibi düşünebiliriz çünkü Tahran daki yaşam şekli,koşullar ve bir çok şey diğer şehirlere göre epey farklılık gösterebiliyor
Ek not 2 : Buradaki gözlemler tamamen kendi yaşadığım tecrübelere göredir bazı maddeler size doğru gelmeyebilir veya farklı olduğunu iddia da edebilirsiniz.
Ek not 1: Bu maddelerin bir kısmını Tahran hariç gibi düşünebiliriz çünkü Tahran daki yaşam şekli,koşullar ve bir çok şey diğer şehirlere göre epey farklılık gösterebiliyor
Ek not 2 : Buradaki gözlemler tamamen kendi yaşadığım tecrübelere göredir bazı maddeler size doğru gelmeyebilir veya farklı olduğunu iddia da edebilirsiniz.
Yorumlar
Yorum Gönder